RELATIONS BETWEEN MONETARY AND FISCAL POLICIES IN POLAND IN THE LIGHT OF INTERNATIONAL STANDARDS OF FISCAL TRANSPARENCY

Abstract

Niezależność banku centralnego od władzy wykonawczej jest jedną z podstaw ustrojowych demokratycznych państw z rozwiniętą gospodarką rynkową. Jest to zarazem nieodzowny warunek za-równo skuteczności polityki pieniężnej, jak i skuteczności polityki fiskalnej. Jest to też jeden z naj-ważniejszych standardów przejrzystości finansów publicznych, co oznacza, że jest to powinność władzy wobec społeczeństwa. II Rzeczpospolita uznała zasadę niezależności banku centralnego już w pierwszych latach swego istnienia, a obowiązujące regulacje – co w głównej mierze uznać należy za zasługę Władysława Grabskiego – odpowiadały ówczesnym poglądom określającym rolę i ustrojową pozycję banku centralnego. Okres realnego socjalizmu w Polsce i w tej kwestii spowodował regres. W centralnie sterowanej gospodarce dla banku centralnego nie było miejsca. Rozpoczynając w 1989 r. proces zasadniczej przebudowy politycznego i gospodarczego ustroju Polski, ekipa Mazowieckiego i Balcerowicza stanęła wobec konieczności przywrócenia NBP jego właściwej roli. Zadanie to kontynuowały później –z różnym przekonaniem i zaangażowaniem – kolejne ekipy rządowe. Jak można ocenić stan dzisiejszy? Czy mamy w Polsce prawdziwie niezależny bank centralny? Czy spełnione są zasady uznawane dziś za standardy demokratycznej gospodarki rynkowej? Na te pytania spróbuję – w bardzo skrótowej formie – odpowiedzieć w tym artykule.